نتیجه ی تحقیق

تاکنون ثابت شد که از طرفی قدح معتنابهی درباره ی محمد بن سنان قابل اثبات نیست، و از طرف دیگر مدح و ثنای عظیمی نسبت به او در روایات و قول علما موجود است.

در پایان، بحث را با کلامی از مرحوم خاقانی خاتمه می دهیم:

«والحاصل فلا ینبغى القدح والطعن فی محمد بن سنان لا فی نفسه من جهة الغلو و شبهه ولا فی روایاته اصلاً وکلیةً وان ادعى کون المشهور ضعفه لما عرفت مفصلاً «ورب مشهور لا اصل له» مع ان الشهرة غیر ثابتة فان اساطین هذا الفن کالشیخین والعلامة والسید ابن طاووس والفضل بن شاذان والکشى والوحید البهبهانى والعلامة المجلسی والفاضل الشیخ عبد النبی وشیخنا الشیخ سلیمان ونظرائهم وامثالهم قد سمعت کلماتهم ما بین مادح له على الاطلاق بل جاعل له فی اعلى مراتب الکمال وهم الاکثر ممن عددنا وما بین راجع عن تضعیفه کالعلامة وغیره وما بین غیر معلوم التضعیف کالنجاشی ومثله الکشى فلم یبق الا القلیل کابن الغضائری وقد عرفت انه لتسرعه غیر معتبر تضعیفه بما یعود الى فسق الجوارح فضلاً عما یوجب فسادا فی العقیدة فاین الشهرة المدعاة».[1]

والحمد لله رب العالمین

وَالَّذِینَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ یقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّکَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ.[2]