ب) تضعیفات ابن غضائری

حضرت آیة الله سبحانی حفظه الله در این مورد می نویسد:

«آراء و نظریات علماء نسبت باین کتاب [کتاب ابن غضائری] کاملاً متفاوت است.  

برخی [مرحوم علامه متتبع شیخ آقا بزرگ تهرانی] معتقدند که این کتاب از مجعولات دشمنان شیعه است و با جعل این کتاب خواسته‌اند ارزش راویان شیعه را پائین آورند.

برخی دیگر [مرحوم علامه حلّی] عقیده دارند که نسبت این کتاب به مؤلف ثابت است و مطالب آن مادامی که با توثیقات شیخ و نجاشی معارضه نداشته باشد، حجت و ارزشمند است.

بعضی [؟] دیگر گام فراتر نهاده و او را نقّاد و عالم بزرگ علم رجال دانسته و می‌گوید: حتی توثیقات شیخ و نجاشی را نیز نمی‌توان بر تضعیفات او مقدم داشت.

عده‌ای نیز [مرحوم محقق بهبهانی و محقق کلباسی] قائلند که این کتاب، تألیف ابن غضائری است الّا اینکه جرح و تضعیف آن غیر قابل اعتماد است زیرا در این دو جهت، به شهادت و قرائنی که مفید اطمینان باشد، استناد نکرده، بلکه معیار او در جرح و تعدیل راویان، اجتهاد شخصی او بوده است مثلاً اگر حدیث فردی به نظر او مشتمل بر غلوّ در حق ائمه ی اطهار علیهم الصلاة و السلام بود، راوی حدیث را متهم به جعل می‌کرد و تضعیف می‌نمود».[1]

سپس ایشان در تبیین نظر خویش درباره ی تضعیفات ابن غضائری می نویسد:

«روی این اساس بعید نیست که غضائری و همفکران او که بسیاری از راویان را بر ضعف حدیث و جعل آن متهم کرده اند، از جمله کسانی باشند که در حق پیامبر و ائمه ی اطهار صلوات الله علیهم اجمعین، عقیده ای مثل عقیده ی برخی از محدثان قم داشته باشند، بنابراین وقتی که به روایتی برمی خورند که موافق اعتقاد آنان نبود بی درنگ راوی را متهم به دروغ و جعل حدیث می کردند.

براستی فاجعه است اگر دانشمند رجالی، معیار تصحیح روایت را عقیده ی شخصی و سلیقه ی مخصوص خود قرار دهد و این کار جز این نتیجه نمی دهد که بسیاری از روایات صحیح کنار گذاشته شود و بسیاری از مشایخ بزرگوار متهم به جعل حدیث گردند.

ظاهراً غضائری در تصحیح روایات و توثیق راویان، ذوق خاصی داشته و استواری مضمون روایت را ـ البته طبق ذوق خاص خود ـ گواه بر وثاقت راوی آن می گرفته است و به همین سبب به صحّت روایات جمعی از علمای قم حکم کرده، زیرا کتابهای آنها را دیده و روایات آنها را صحیح تشخیص داده است، در حالی که دیگران همین افراد را تضعیف کرده اند و برعکس، گروهی از ثقات را تضعیف کرده زیرا احادیث آنان در نظر وی صحیح نبوده است.