از تعمق و تدبر در احادیث یاد شده دانسته مى‏شود که بینونت حق سبحانه از خلق بینونت وصفى است مثل بینونت شى‏ء و فى‏ء، نه بینونت عزلى مثل بینونت شى‏ء و شى‏ء. یعنى به صفت قهر و قدرت از آنها جداست نه از آنها جدا باشد، و همچنین به صفت نواقص امکانى و خلقى آنها از آنها جداست چه این‏که بر همه احاطه شمولى دارد و قائم بر همه و محیط به همه است، و در حقیقت صورة الصور و حقیقة الحقائق است. و اهل معرفت از این معنى لطیف تعبیر کنند به توحید صمدى، و نیز به بسیط الحقیقة کل الأشیاء، فافهم. و چون وجود صمد است همه قائم به یک حقیقت‏اند که آن حق است، فتدبّر».[1]

نیز می نویسد:

«بسیط الحقیقة کلّ الأشیاء و لیس بشی‏ء منها»، یعنى حق تعالى وجود صمدى حقیقى است. مفاد جمله فوق همان است که امام امیر المؤمنین على علیه السّلام فرموده است: «فسبحانک ملأت کلّ شی‏ء، و باینت کلّ شی‏ء فانت الذى لا یفقدک شی‏ء» (إثبات الوصیة مسعودى، ط 1، صفحه ی 96). از آن حضرت علیه السّلام کلمات عرشى دیگر به همین مفاد در تعلیقه‏اى بر اسفار نقل‏ کرده‏ام (اسفار به تصحیح و تعلیق این کمترین، ط 1، جلد 1، صفحه ی 416).».[2]

مرحوم سید جلال آشتیانی در شرح مقدمه ی قیصری در «بیان قاعده ی بسیط الحقیقه» می نویسد: «مرحوم حکیمِ محقّق، استاد مدقّق، قُدوه ی اهل حکمت و فلسفه، آخوند ملا علی نوری، در حواشی رسائل ملاصدرا فرموده است: هذا هو الذی یکشف عن سرّ ما قال بعض ساداتنا و ائمّتنا علی ما فی الکافی، حیث قال صلوات الله و سلامه علیه فی جواب سؤال الزندیق عن ماهیته تعالی: هُوَ شَیْ‏ءٌ بِخِلَافِ الْأَشْیَاءِ، أَرْجِعُ بِقَوْلِی «شَیْ‏ءٌ» إِلَى إِثْبَاتِ مَعْنًى وَ أَنَّهُ شَیْ‏ءٌ بِحَقِیقَةِ الشَّیْئِیَّةِ[3]».[4]