13- مرحوم شهید مطهری در جلد 4 مجموعه ی آثار، صفحه ی 63 می نویسد:

وقتى در مورد چیزى مى‏گویند «تصادفى به وجود مى‏آید» ممکن است کسى فرض کند که [این به معناى این است که‏] علت فاعلى ندارد. این چیزى است که در دنیا طرفدار ندارد. نه الهى و نه مادى، .... مادییون هم قائلند به یک سلسله علت و معلولىِ بسیار منظم و مى‏گویند هر پدیده‏اى که در دنیا پیدا مى‏شود حتما علتى داشته و آن علت هم خودش به نوبه خود پدیده‏اى است و علت دیگرى داشته، آن علت هم علت دیگرى داشته و [این سلسله‏] نامتناهى است و هرگز به جایى منتهى نمى‏شود و لازم هم نیست منتهى بشود. از این طرف هم در آینده هر معلولى به نوبه خودش علت براى شى‏ء دیگرى خواهد بود و آن شى‏ء دیگر، علت براى شى‏ء دیگرى. [خلاصه اینکه‏] سلسله علت و معلول از دو طرفْ بى‏نهایت کشیده شده است.... اختلاف الهیون و مادّیون مربوط به علت فاعلى نیست و کسى هم در دنیا نمى‏خواهد نظم ناشى از علت فاعلى را دلیل بر وجود خدا بگیرد؛ چون نظم فاعلى فقط به همین مقدار است که هر معلولى ناشى از علتى است و هر علتى هم به نوبه خود منشأ است براى معلولى. نظم به معنى رابطه زنجیرىِ حوادث را که ناشى از علت فاعلى است، هیچ کس منکر نیست، بلکه مادیین بیش از دیگران روى این قضیه تکیه مى‏کنند. ولى نظم دیگرى داریم که ناشى از علت غایى است. این نظم است که مورد اختلاف است که آیا چنین نظمى که از علت غایى در عالم حکایت کند، وجود دارد یا وجود ندارد؟ مادى منکر اصل علت غایى است و منکر وجود نظمى است که الزاما ناشى از علت غایى باشد، ولى الهیون معتقدند که نظم عالم به شکلى و به نحوى است که بدون آنکه اصل علت غایى را دخالت بدهیم قابل توجیه نیست. پس بحث در نظم ناشى از علت غایى است. نظم ناشى از علت غایى در مواردى پیدا مى‏شود که تنها فرضِ علت فاعلى براى نظم کافى نیست و چاره‏اى نیست از اینکه علت غایى را هم فرض کنیم.