بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه

أَوَّلُ الدِّینِ مَعْرِفَتُهُ وَ کَمَالُ مَعْرِفَتِهِ التَّصْدِیقُ بِهِ وَ کَمَالُ التَّصْدِیقِ بِهِ تَوْحِیدُهُ وَ کَمَالُ تَوْحِیدِهِ الْإِخْلَاصُ لَهُ وَ کَمَالُ الْإِخْلَاصِ لَهُ نَفْیُ الصِّفَاتِ عَنْهُ لِشَهَادَةِ کُلِّ صِفَةٍ أَنَّهَا غَیْرُ الْمَوْصُوفِ وَ شَهَادَةِ کُلِّ مَوْصُوفٍ أَنَّهُ غَیْرُ الصِّفَةِ فَمَنْ وَصَفَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ فَقَدْ قَرَنَهُ وَ مَنْ قَرَنَهُ فَقَدْ ثَنَّاهُ وَ مَنْ ثَنَّاهُ فَقَدْ جَزَّأَهُ وَ مَنْ جَزَّأَهُ فَقَدْ جَهِلَهُ وَ مَنْ‏ جَهِلَهُ فَقَدْ أَشَارَ إِلَیْهِ وَ مَنْ أَشَارَ إِلَیْهِ فَقَدْ حَدَّهُ وَ مَنْ حَدَّهُ فَقَدْ عَدَّهُ وَ مَنْ قَالَ فِیمَ فَقَدْ ضَمَّنَهُ وَ مَنْ قَالَ عَلَامَ فَقَدْ أَخْلَى مِنْهُ؛ کَائِنٌ لَا عَنْ حَدَثٍ مَوْجُودٌ لَا عَنْ عَدَمٍ مَعَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ لَا بِمُقَارَنَةٍ وَ غَیْرُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ لَا بِمُزَایَلَة.[1]

برهان هائی که درباره ی خداوند استفاده می شوند، به دو دسته تقسیم می گردند: دسته ی اول برهان هائی اند که اصل وجود خداوند متعال و صفات و افعال او را ثابت می نمایند، و دسته ی دوم برهان هائی هستند که یگانه بودنِ او را ثابت می نمایند.

اگر چه روش حکماء الهی چنین است که در اول مباحث فلسفی، در الهیّات بالمعنی الأعم، توحید واجب الوجود را اثبات می کنند؛ چنانکه ثابت می نمایند: «کلُّ ممکنٍ زوجٌ ترکیبیٌّ له مماثلٌ»، و آنگاه در الهیّات بالمعنی الأخص، به اثبات واجب الوجود و صفات و افعال او می پردازند، ولی ما در فصل اول این تحقیق، بعضی از براهین اثبات واجب تعالی را در دو دسته ی مستقلات عقلیه و غیر مستقلات عقلیه آورده ایم. در فصل دوم تعدادی از براهین اثبات توحید واجب تعالی را ذکر نموده ایم، و در فصل سوم درباره ی شبهه ی ابن کمونه و پاسخ آن در مبانی مختلف فلسفی بحث کرده ایم و سپس در فصل چهارم به نقش قاعده ی بسیط الحقیقه در انحلال شبهه ی ابن کمونه پرداخته ایم، و آنگاه در فصل پنجم به شبهه ی ابن کمونه و جواب آن طبق قاعده ی بسیط الحقیقه در روایتی توحیدی از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله و سلامه علیه به قدر وُسع خویش اشاره نموده ایم.

در پایان امیدوارم این تحقیق، در نشان دادنِ خالق هستی به نحو بسیط الحقیقه، موفّق باشد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ